เสนอเพื่อประชาพิจารย์ จาก
พลตำรวจตรีนายแพทย์ชุมศักดิ์ พฤกษาพงษ์
อดีตเลขาธิการราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย
ที่ปรึกษาสมาคมศัลยแพทย์ทั่วไปแห่งประเทศไทย
ในพระบรมราชูปถัมภ์ (ปัจจุบัน)
สมัยที่ผมยังเป็นนิสิตแพทย์ เมื่อ 60 ปีก่อนหน้านี้นั้น พอเอ่ยชื่อนายแพทย์อุดม โปษะกฤษณะ วงการแพทย์จะชื่นชมความรู้ความสามารถของอาจารย์ที่สามารถทำหัตการครอบคลุมพยาธิสภาพตั้งแต่หัวจรดเท้า เป็นศัลยแพทย์ทั่วไปยุคโบราณจริงๆ
ครั้นเมื่อผมไปรับการฝึกอบรมเป็นศัลยแพทย์ทั่วไปที่เมืองบัลติมอร์ รัฐแมรีแลนด์ ประเทศสหัฐอมริการะหว่างปี ค.ศ. 1970 – 1977 ผมก็ได้เป็นประจักษ์พยานของการแยกสาขาย่อยออกจากศัลยแพทย์ทั่วไปเป็นระยะๆ เช่นถ้ามีคนไข้มาหาด้วยปัญหาทางสมองและ/หรือไขสันหลัง, ปัญหาทางเดินปัสสาวะ, จักษุ, โสต ศอนาสิก เป็นต้น ก็จะมีกลุ่มแพทย์แยกตัวไปฝึกอบรมเฉพาะทางมาให้บริการ ทำให้ศัลยแพทย์ทั่วไปลดภาระลงได้มากพอควร
นั่นคือจุดเริ่มต้นของการแพทย์เฉพาะทาง (specialization) ซึ่งตั้งแต่ปลายศตวรรษที่ 20 ก็ได้มีศัลยแพทย์สาขาย่อยแยกออกมาต่อเนื่อง แม้แต่การผ่าตัดรักษาไส้เลื่อนก็ได้กลายเป็นอนุสาขาด้านศัลยศาสตร์อย่างเหลือเชื่อว่าปัจจุบันศัลยแพทย์ทั่วไปที่ฝึกอบรมมาตามหลักสูตรปกติอาจไม่สามารถผ่าตัดไส้เลื่อนได้เหมือนเดิมหรือจะเผชิญปัญหาด้าน Competency ที่อนุสาขากำหนดไว้สูง
ขณะนี้มีอนุสาขาที่ตั้งเป็นสมาคมและ/หรือชมรม จำนวน 13 สาขาได้แก่
สถานการณ์ของศัลยแพทย์ทั่วไปในประเทศไทย
เมื่อวิทยาการณ์ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว ทำให้ศัลยแพทย์ทั่วไปต้องก้าวให้ทัน และเริ่มเลือกอนุสาขาที่ตนสนใจเข้าร่วมฝึกอบรมทำศัลยปฏิบัติสาขานั้นๆเพิ่มขึ้นตามความต้องการของผู้ใช้บริการ แต่วงการศัลยศาสตร์ทั่วไปต้องตระหนักว่าศัลยศาสตร์สาขาทั่วไปนี้ยังเป็นที่ต้องการในระบบสุขภาพ แม้ในสหรัฐอเมริกาก็ยังพบว่าศัลยแพทย์ทั่วไปเป็นที่ต้องการโดยเฉพาะอย่างยิ่งในชนบทที่ห่างไกล ดังนั้นผมมีความเห็นว่าสมาคมศัลยแพทย์ทั่วไปแห่งประเทศไทย จะต้องมีหน้าที่ธำรงสภาพการมีศัลยแพทย์ทั่วไปเพื่อร่วมให้บริการในระบบสุขภาพปัจจุบัน หรือแม้ในอนาคตหลายทศวรรษข้างหน้า สมาคมฯต้องสร้างเส้นทางให้ศัลยแพทย์ทั่วไปแท้ๆ เดินต่อไปอย่างมีศักดิ์ศรีและเป็นที่ยอมรับของวงการสุขภาพ เหมือนอย่างที่โรงพยาบาลเอกชนที่ต้องสรรหาศัลยแพทย์ทั่วไปเป็นแกนสำคัญของทีมบริการสุขภาพ โดยมีการประกันรายได้
ปัญหาสำคัญที่เกิดกับการแยกสาขา (Sub Specialization) คือ
ข้อเสนอเพื่อพิจารณา
สมาคมศัลยแพทย์ทั่วไปแห่งประเทศไทยฯ จัดประชุมใหญ่ที่มีองค์ประกอบของคณะศัลยแพทย์ทุกอนุสาขา เพื่อให้ได้มติรวมว่าสมาคมในฐานะผู้ให้กำเนิดศัลยแพทย์อนุสาขาต่างๆ จะเป็นผู้ดำเนินการรับรองคุณภาพและความรู้ความสามารถของศัลยแพทย์อนุสาขาต่างๆ (Certification และ/หรือ Recertification)
กระบวนการเช่นนี้จะทำให้ศัลยแพทย์ทั่วไปและศัลยแพทย์อนุสาขาในร่มธงมีคุณสมบัติที่ได้มาตรฐาน เป็นประโยชน์ต่อผู้ใช้บริการ และเป็นภูมิคุ้มกันศัลยแพทย์ทุกอนุสาขาที่จะได้รับการรับรองและใช้สิทธิในการประกอบศัลยปฏิบัติอนุสาขาต่างๆได้อย่างเป็นที่ไว้วางใจของสังคม หากมีข้อร้องเรียนหรือคดีฟ้องร้องเกี่ยวกับการประกอบศัลยปฏิบัติของศัลยแพทย์ทุกอนุสาขาที่ได้รับการรับรองเป็นสมาชิก จะได้รับการคุ้มครองจากสมาคมฯ โดยสมาชิกจะต้องมีหน้าที่ด้านการเงินที่สนับสนุนให้สมาคมทำหน้าที่ดูแลสมาชิกได้ เช่นโดยการชำระค่าต่ออายุวุฒิบัตร/หนังสืออนุมัติในรูปแบบของ Recertification
ข้อเสนอเรื่องขอความอนุเคราะห์จากศัลยแพทย์ทุกสาขา
สมาคมหรือชมรมที่ได้กำเนิดอนุสาขาต่างๆควรตระหนักว่าสมาคมศัลยแพทย์ทั่วไปแห่งประเทศไทยฯ เป็นแม่ผู้ให้กำเนิดอนุสาขาต่างๆ และแสดงความกตัญญูกตเวทิตาแก่แม่ด้วยการสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการจัดสถานที่ทำการให้แก่อนุสาขาต่างๆเป็นรายปี ตามที่ที่ประชุมใหญ่สามัญของสมาคมฯ จะได้กำหนดเป็นนโยบายและข้อบังคับ
ข้อสรุป
ในฐานะศัลยแพทย์ทั่วไปที่มีส่วนก่อตั้งสมาคมศัลยแพทย์ทั่วไปแห่งประเทศไทยฯ และมีโอกาสติดตามวิวัฒนาการของสมาคมแล้วเกิดความเป็นห่วง จึงใคร่ขอเสนอเพื่อให้สมาชิกร่วมประชาพิจารณ์และร่วมมีฉันทามติในการธำรงไว้ซึ่งศัลยแพทย์ทั่วไป/ศัลยแพทย์อนุสาขาที่ร่วมทำประโยชน์และเป็นที่ไว้วางใจของสังคมไทยตลอดไป
